قرص روز بعد

من فکر کنم لازمه یه مقداری این مبحث پست قبلی رو واضح تر بگم. وقتی راجع به قرص برای جلوگیری از حامله شدن صحبت میکنیم دوجور قرص داریم:

1)قرص ضد بارداری: همین قرصهای ضد حاملگی معمولیه که بسته هاش یا 28 تایی هستند که سرتاسر ماه باید مصرف بشند و یا 21 تایی که بعد از پایان هر بسته فرد پریود میشه و 7 روز بعد بسته جدید شروع میشه. این قرصها تو اینجا با نسخه پزشک خریداری میشه. به این معنی که نمیتونید برید داروخانه و همینجوری بی نسخه بگیرید. نحوه کارکرد این قرصها به طور خلاصه به این صورت هست که شامل دو هورمون استروژن و پروژستین هستند. هورمون استروژن انقدر کافی هست که از عمل تخمک ریزی جلوگیری میکنه و بنا بر این جلوی حاملگی رو میگیره. علت اینکه با وجود عدم تخمک ریزی هم هنوز پریود میشیم اینه که دیواره رحم اون دیواره نازک سلولی رو میسازه و هر ماه اون دیواره میریزه. این قرصها هر روز و تقریبا سر ساعت مشخص (مثلا هرشب قبل از خواب) باید مصرف بشند تا بیشترین اثر رو داشته باشند. اگه سه روز پشت هم یادتون بره قرصها رو بخورید عملا برای اون ماه(سیکل اون بسته) در مقابل حاملگی حفاظت شده نیستید. کاری که قاعدتا باید بکنید اینه که قرصها رو نخورید تا پریود بشید و بعد بسته جدید رو شروع کنید. نکته مهم اینه که وقتی تازه قرص رو شروع کرده اید یا وقتی یه چند تایی رو یادتون رفته بخورید به دلیل اینکه بدن هنوز به سیستم جدید عادت نکرده یا میزان هورمون به هم خورده برای پیشگیری از حاملگی باید از یه سیستم پشتیبانی مثل کاندوم هم استفاده کنید. مساله دیگه هم اینه که بعضی دواها مثل انواع آنتی بیوتیک ها اثر قرص رو کم میکنند یا اگر اسهال و استفراغ داشته باشید...اگر هرکدوم این شرایط براتون پیش اومد باید برای تمام اون ماه تا پریود بعدی از سیستم پشتیبانی استفاده کنید...یعنی هم قرص و هم مثلا کاندوم. اگه یه قرص یادتون بره باید به محض اینکه یادتون میاد بخورینش و تا 7 روز هم سیستم پشتیبانی استفاده کنید. اگه دوتا قرص یادتون رفت دوتا قرص به محض اینکه یادتون اومد بخورین و دوتا قرص هم فرداش رو وقت معمول و بعد بقیه ماه رو به نرم عادی و تا 7 روز هم سیستم پشتیبانی (1).

2) قرص روز بعد: "مهم است که فرق بین پیشگری از حاملگی اورژانس(Emergency Contraception) را از داروهایی که یک حاملگی تشخیص داده شده را پایان میدهند بفهمیم. قرص روز بعد معمولا با قرص سقط جنینRU-486 اشتباه میشود. مکانیزم عملکرد این دو دارو کاملا متفاوت است"..."قرص روز بعد از کاشته شدن(implantation) تخمک بارور شده در دیواره رحم جلوگیری میکند اما در روند حاملگی ای که اتفاق افتاده خللی ایجاد نمیکند" ..."زمان بندی نقش کلیدی در تاثیر قرص دارد. مطالعات نشان میدهد که یک نسبت تقریبا خطی معکوس بین فاصله زمانی مصرف قرص و سکس و میزان حاملگی وجود دارد. قرص بهترین اثر را زمانی دارد که درست بعد از سکس حفاظت نشده(یعنی سکسی که از وسائل پیشگری مثل قرص ضد حاملگی یا کاندوم استفاده نکرده ایم) مصرف شود. آزمایشی که به وسیله سازمان بهداشت جهانی انجام شد نشان داد که تاثیر قرص تقریبا 95 درصد است اگر در 24 ساعت اول بعد از سکس مصرف شود. این تاثیر به 86 درصد در 48 ساعت و 58 درصد در 72 ساعت اولیه بعد از سکس کاهش میابد." (2)

پس میبینین که زمان خیلی رل مهمی رو تو پیشگیری از حاملگی ایفا میکنه. این قرص یه درمان اورژانسیه و جایگزین روشهای معمول پیشگیری نباید بشه. اما برداشت من اینه که اورژانس یعنی اینکه به صورت ضرب الاجل بشه فراهمش کرد. در شرایطی که راه معمول پیشگیری در دسترس نبوده یا عمل نکرده...مثلا قرصی فراموش شده ...کاندومی پاره شده یا تجاوزی صورت گرفته یا هر شرایط اورژانس دیگه ای...حالا قسمت مقاله راجع به مباحث اجتماعی پیرامون قرص:

" بزرگترین مشکل اجتماعی پیرامون قرص این است که آیا این قرص یک قرص سقط جنینی است. اگرچه تعریف مورد قبول اکثریت قریب به اتفاق از حاملگی از زمان کاشت تا زایمان است، بسیاری از مردم اعتقاد دارند که زندگی از زمان لقاح شروع میشود که نتیجه آن اعتراضات اخلاقی و معنوی برای تجویز داروست. در حالی که بسیاری از افراد از تجویز مستقیم دارو بدون نیاز به نسخه حمایت کرده اند تا دسترسی آسان تر برای مریض فراهم شود اما این حرکت با موانع زیادی روبرو شده است.
در حالیکه FDA Nonprescription Drugs Advisory Committe در سال 2003 اعلام کرد که قرص "امن" است کمبود اطلاعات کافی در مورد مصرف نوجوانان از این قرص به عنوان یک ریسک عنوان شد. از موارد دیگر نگرانی حذف مراجعه (منظم-پانته آ) به متخصصین و کافی نبودن طبقه بندی (labeling) محصول عنوان شد. با وجود این کمیته مذکور توصیه به مطالعه بعد از بازاریابی دارو کرد و اجازه تجویز دارو بدون نسخه پزشک را صادر کرد. با این وجود FDA این درخواست را در ماه می 2004 رد کرد و دلیل آن را اطلاعات ناکافی در مورد مصرف آن در بین زنان زیر 16 سال عنوان کرد.
در جولای 2004 FDA در خواست جدیدی دریافت کرد که بر مبنای آن زنان بالای 16 سال اجازه دریافت دارو بدون نسخه پزشک را داشته باشند اما زنان جوانتر باید با نسخه پزشک مراجه کنند. در جولای 2005 FDA اعلام کرد که تقاضای جدید را تا سپنامبر 2005 عملی خواهد کرد اما در 26 آگوست FDA این تصمیم را به تاخیر انداخته و منوط به نظر خواهی از عموم کرده است"(2)
خلاصه این بخش دوم یعنی اینکه سازمانی که مسول کنترل غذا و دارو در آمریکاست به جای اینکه در تصمیم گیری اینکه دارویی میتونه بدون نسخه پزشک دریافت بشه از تصمیم کمیته متخصص پیروی کنه این مورد رو به نظر خواهی عمومی گذاشته. چیزی که معمولا در مسائل اجتماعی یا سیاست گذاری های سیاسی اجرا میشه و ربطی به چنین مساله تخصصی نداره.

به نظر شخصی من دکتر دارو ساز مستقر در داروخانه صلاحیت تجویز چنین دارویی رو داره. دارو اگر قراره حکم اورژانس داشته باشه و با توجه به اینکه زمان دریافتش نقش مهمی رو بازی میکنه باید به راحتی در دسترس باشه. علاج اینکه مردم به راحتی بخواهند به جای پیشگیری اصلی ازش استفاده کنند سخت کردن دسترسی بهش نیست بلکه بالا بردن سطح آگاهی زنهاست. بعلاوه هزار و یک اتفاق ممکنه باعث بشه که پیشگیری نرمال جواب نده. حتی اونایی که فکر میکنن این کار کشتن یه زندگیه بهتره یه لحظه از خودشون بپرسن که وقتی من این اختیار تصمیم گیری به موقع و کم خطر رو از زن میگیرم در واقع دارم یه حاملگی ناخواسته رو بهش تحمیل میکنم... اما آیا واقعا دارم از کشته شدن اون نطفه ای که بعد قراره جنین بشه جلوگیری میکنم یا فقط کشته شدنش(به فرض اینکه کشتن باشه) به تاخیر میندازم؟ بهتر نیست در همین ابتدای امر به زن قدرت انتخاب بدیم و از عوارض روحی و جسمی سقط جنین هم اجتناب کنیم؟




پ.ن. لازم میدونم ذکر کنم که هیچ کدوم از روشهای بالا از ابتلا به امراض مقاربتی شامل ایذز جلوگیری نمیکنند. اگر به سلامت شریک جنسیتون صد در صد اطمینان ندارید یا با بیش از یک نفر رابطه جنسی دارید یا به هر دلیلی احتمال ابتلا میدهید باید از کاندوم استفاده کنید. در ضمن اینجا تمام زنهای بالای 18 سال باید سالانه برای تست پیش دکتر زنان برن تا اگر خدای نکرده سلولی داره از فرم خارج میشه و سرطانی میشه یا مشکلی داره پیش میاد حتما جلوگیری بشه و در ضمن اگر قراره نسخه ای برای قرص یا چیز دیگه نوشته بشه تحت نظر دکتر متخصص باشه. من نمیدونم این مساله تو ایران چقدر جا افتاده اما برای سلامتی خودتون هم که شده باید حتما سالی یک بار چک آپ بشین. گفتم بگم که مطلب کامل باشه

(1) اینا رو لغت به لغت از بروشور دانشگاه ترجمه کرده ام. اگر بخواهید میتونید بگید تا اثرات و عوارض و بقیه بروشور رو هم ترجمه کنم.
(2)Stranson, Derek, Evans, E. Plan B: The Facts Behind the Controversy, U.S. Pharmacist, September 2005, pp 41-46

.